Vì sao cần mở rộng không gian Hồ Gươm?

Quy hoạch chung Thủ đô, quy hoạch Hồ Gươm và vùng phụ cận cùng đòi hỏi từ thực tiễn đặt ra việc cần thiết mở rộng không gian công cộng khu vực Hồ Gươm.

TP Hà Nội đang nghiên cứu quy hoạch để mở rộng không gian công cộng khu vực Hồ Gươm, quận Hoàn Kiếm. Thành phố tán thành với đề xuất của quận Hoàn Kiếm về việc lập đồ án thiết kế đô thị riêng khu vực bắc Hồ Gươm, nam phố cổ, chủ đạo là quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục. Tòa nhà "Hàm cá mập" dự kiến được phá bỏ, thay thế bằng không gian ngầm.

Cùng với đó, chính quyền Hà Nội cũng nghiên cứu quy hoạch, cải tạo khu vực phía đông Hồ Gươm theo hướng tăng cường không gian công cộng, không gian mở, phục vụ cộng đồng nhân dân Thủ đô. Phạm vi nghiên cứu là đoạn phố Đinh Tiên Hoàng, giới hạn từ phố Trần Nguyên Hãn đến trụ sở Sở Văn hóa và Thể thao ở phố Hàng Dầu. Khu vực này khoảng 20.000 m2, hiện có khoảng 10 trụ sở cơ quan, doanh nghiệp và 40 hộ dân.

Advertisement

Những khu vực được nghiên cứu quy hoạch mở rộng không gian Hồ Gươm. Đồ họa: Đỗ Nam

Giải thích lý do triển khai hai dự án trên, Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc Nguyễn Trọng Kỳ Anh cho hay việc nghiên cứu mở rộng không gian công cộng khu vực Hồ Gươm nhằm cụ thể hóa các quy hoạch đã được phê duyệt. Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn năm 2065 định hướng khu vực Hồ Gươm cần được nghiên cứu bảo tồn, cải tạo chỉnh trang và sắp xếp tổ chức theo hướng có nhiều không gian công cộng.

Trong quy hoạch phân khu H1B tỷ lệ 1/2.000 gồm khu vực Hồ Gươm và vùng phụ cận, Hà Nội xác định đoạn từ tòa nhà "Hàm cá mập" đến trụ sở UBND thành phố là các ô phố mang tính chất công cộng, văn hóa, phục vụ cộng đồng. Với quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, từ năm 2013, Sở Quy hoạch Kiến trúc đã cùng quận Hoàn Kiếm tổ chức cuộc thi cải tạo. Từ thời điểm đó, tòa nhà "Hàm cá mập" được xem xét phá bỏ nhằm mở rộng không gian quảng trường.

Ông Phạm Tuấn Long, Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm, giải thích thêm Hoàn Kiếm là khu lõi của nội đô lịch sử với Hồ Gươm và đền Ngọc Sơn - di tích quốc gia đặc biệt. Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục tiếp nối giữa Hồ Gươm và khu phố cổ. Vì thế sau khi thành phố công bố quy hoạch phân khu H1B, quận đã nghiên cứu chỉnh trang tuyến phố, thiết kế quảng trường này.

Khu vực phía đông Hồ Gươm cũng đang được nghiên cứu, giới hạn trong các tuyến phố Trần Nguyên Hãn, Lý Thái Tổ, Đinh Tiên Hoàng và Lò Sũ. Ngoài ra, trong quy hoạch xây dựng đường sắt đô thị, ga ngầm C9 của tuyến đường sắt đô thị số 2 Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo nằm ở trước trụ sở Tổng công ty Điện lực Hà Nội cũng phải giải phóng mặt bằng.

Vì thế quận Hoàn Kiếm đang phối hợp với các đơn vị liên quan nghiên cứu đồng thời cả khu vực phía đông Hồ Gươm và quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục để báo cáo xin ý kiến cấp thẩm quyền, ông Long cho biết.

Hàng nghìn người đứng ở khu vực ngã tư Tràng Tiền - Hàng Khay xem bắn pháo hoa chào năm mới 2025 ở Hồ Gươm hôm 31/12/2024. Ảnh: Thanh Hải

Việc quy hoạch lại khu vực Hồ Gươm còn xuất phát từ thực tiễn nơi này mỗi năm có hàng trăm sự kiện lớn nhỏ. Ngoài việc tổ chức không gian đi bộ Hồ Gươm vào dịp cuối tuần, các dịp kỷ niệm lớn của đất nước, thành phố đều tổ chức hoạt động văn hóa nghệ thuật.

Tuy nhiên, không gian công cộng ở Hồ Gươm đang chật hẹp. Đông Kinh Nghĩa Thục là quảng trường duy nhất ở khu vực, diện tích chỉ khoảng 5.000 m2. Mỗi lần diễn ra các sự kiện lớn, chính quyền đều tổ chức cấm hoặc hạn chế phương tiện lưu thông, hạn chế người tham gia khi thấy nguy cơ quá tải.

Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc Nguyễn Trọng Kỳ Anh cho hay sau khi phá bỏ tòa nhà "Hàm cám mập" và kết hợp với tuyến phố xung quanh sẽ tạo ra không gian khoảng 12.000 m2 để phục vụ các hoạt động văn hóa nghệ thuật trong những dịp kỷ niệm lớn của thành phố và đất nước.

"Khu vực phía đông Hồ Gươm và quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục có sự gắn kết nên nếu tạo dựng được không gian có tính liên kết các công trình di tích lịch sử cảnh quan mặt nước như Hồ Gươm, đền Ngọc Sơn, Tháp Bút, đền Bà Kiệu sẽ rất tốt cho Thủ đô", ông Kỳ Anh đánh giá.

Hồ Gươm nhìn từ trên cao. Ảnh: Giang Huy

Nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội Đào Ngọc Nghiêm cho hay việc nghiên cứu mở rộng không gian Hồ Gươm để tạo sự liên kết với các khu vực xung quanh đã được đặt ra từ năm 1995, nhưng vẫn chưa thể thực hiện vì thiếu vốn đầu tư và kinh phí giải phóng mặt bằng.

Góp ý cho quy hoạch mới, ông Nghiêm cho rằng khi nghiên cứu mở rộng không gian khu vực Hồ Gươm phải đặt trong bức tranh tổng thể khu phía đông thế nào, phía tây ra sao, rồi quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, khu vực đặt cột mốc số 0... Trong bức tranh tổng thế đó cũng phải tính toán sự liên kết với ga ngầm C9 thuộc tuyến đường sắt Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo. Khi có bức tranh tổng thể, Hà Nội sẽ lựa chọn thứ tự ưu tiên đầu tư. Hiện các dự án cải tạo, chỉnh trang còn đang ở quy mô nhỏ, thiếu tính tổng thể.

Đồng tình với chủ trương nghiên cứu mở rộng không gian công cộng khu vực Hồ Gươm, KTS Trần Huy Ánh cho rằng Thủ đô Hà Nội trước đây quy hoạch cho 250.000 dân, nhưng giờ đã lên gần 10 triệu nên mở rộng không gian công cộng, nhất là ở khu vực Hồ Gươm là tất yếu. Từ nhiều năm trước trong các cuộc thi thiết kế khu vực Hồ Gươm và vùng phụ cận, việc không nên tồn tại tòa nhà "Hàm cá mập" và một số trụ sở cơ quan đã được nhiều bài thi đề cập.

"Cá nhân tôi và nhiều chuyên gia ủng hộ quyết tâm phá bỏ, di dời nhiều công trình ở Hồ Gươm, dành diện tích cho không gian công cộng. Đây là tư duy đột phá vì đã loại bỏ lợi ích vật chất, đem lại không gian văn hóa xứng tầm Thủ đô 1.000 năm văn hiến", KTS Trần Huy Ánh nêu quan điểm.