Kết luận mới nhất về hiện tượng bùn phun trào ở Phú Yên

Liên đoàn quy hoạch và điều tra tài nguyên nước miền Trung nhận thấy vị trí bùn tự phun nằm tại điểm giao cắt theo phương kéo dài của các hệ thống đứt gãy phát triển theo phương tây bắc - đông nam và phương kinh tuyến.

Bùn phun trào đúng vị trí các đứt gãy

Ngày 12/4, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Phú Yên cho biết, Liên đoàn Quy hoạch và điều tra tài nguyên nước miền Trung (thuộc Trung tâm Quy hoạch và điều tra tài nguyên nước quốc gia) đã có kết quả khảo sát sơ bộ hiện tượng bùn tự phun tại thôn Tân Vĩnh, xã Xuân Sơn Nam, huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên.

Theo Liên đoàn quy hoạch và điều tra tài nguyên nước miền Trung, việc khảo sát nhằm thu thập các thông tin trung thực về hiện tượng bùn tự phun trào lên mặt đất tại thôn thôn Tân Vinh, từ đó đánh giá bản chất của sự việc dựa trên các căn cứ thực tế chính xác và luận chứng khoa học.

Advertisement

Vị trí bùn tự phun nằm tại điểm giao cắt theo phương kéo dài của các hệ thống đứt gãy phát triển theo phương tây bắc - đông nam và phương kinh tuyến.

Kết quả khảo sát cho thấy đây là hiện tượng bùn tự trào ra với tốc độ khoảng 5 m3/ngày. Bùn có màu vàng nhạt, khi khô có ánh xám trắng. Thành phần của bùn gồm bột, sét trạng thái dẻo chảy, cùng nhiều mảnh vụn thạch anh màu trắng khá sắc cạnh.

Từ vị trí bùn tự phun có một số khe nứt trên mặt đất phát triển dạng tỏa tia về các hướng, khe nứt lớn nhất quan sát được có chiều dài khoảng 10 m, mức độ nứt tách theo phương ngang khoảng 5-10 cm, dài khoảng 10 m tính từ vị trí đỉnh tự phun kéo dài xuống chân đồi. Bùn trào ra không có mùi khó chịu, nhiệt độ khi trào ra trên mặt đất 29 độ C.

Sau khi khảo sát, các chuyên gia Liên đoàn quy hoạch và điều tra tài nguyên nước miền Trung nhận thấy vị trí bùn tự phun nằm tại điểm giao cắt theo phương kéo dài của các hệ thống đứt gãy phát triển theo phương tây bắc - đông nam và phương kinh tuyến.

Thành phần của bùn gồm mảnh dăm sạn thạch anh được dự đoán là sản phẩm phong hóa của đá xâm nhập trong khu vực bị các trầm tích đệ tứ phủ bất chỉnh hợp lên trên.

Điều này có thể đưa ra nhận định ban đầu là bùn trào ra do các hoạt động kiến tạo dọc đứt gãy kéo dài từ các địa hình cao trên khu vực đồi núi lân cận xuống. Khi gặp điều kiện thuận lợi cho việc xuất lộ, cụ thể là nơi lớp phủ phía trên đứt gãy mỏng, mất liên kết khi đất trên mặt khô cứng.

Cũng theo các chuyên gia, hiện tượng bùn tự phun tương tự, tại đúng vị trí này đã được ghi nhận gần 50 năm trước, kéo dài khoảng 10 ngày rồi ngừng phun. "Có thể do bùn phun ra dần đông cứng lại đã làm lấp nhét hệ thống khe nứt kết nối với đứt gãy, bịt lại các con đường đưa bùn trào ra khỏi mặt đất" - báo cáo nêu.

Ngoài ra, kết quả của hiện tượng bùn tự phun trào này là hình thành đồi nhỏ hiện nay, với đỉnh tại vị trí phun cao hơn xung quanh một vài mét hoàn toàn tự nhiên, không phải kết quả của bất kỳ quá trình san ủi nào của con người hoặc hiện tượng thiên nhiên khác.

Có thể là bùn khoáng sử dụng cho làm đẹp

Khảo sát cũng cho thấy chất lượng bùn về cảm quan tương đối tốt, nhiệt độ bình thường, chưa ghi nhận bất kỳ nguy cơ gây hại nào đến sức khỏe con người và ô nhiễm môi trường của bùn.

Theo chuyên gia, chất lượng bùn sẽ được đánh giá cụ thể sau khi có kết quả phân tích một số thành phần quan trọng và so sánh với thành phần tương ứng trong bùn khoáng đang được sử dụng ngâm tắm hiện nay tại khu vực, đặc biệt là tại tỉnh Khánh Hòa.

GS Trần Thanh Hải, Hiệu trưởng Trường đại học Mỏ - địa chất, chuyên gia địa chất, kiến tạo và tai biến địa chất, cho biết phun trào bùn là một hiện tượng địa chất mà trong đó hỗn hợp bùn, dung dịch và khí tích tụ trong lòng đất trào lên trên mặt đất.

Phun trào bùn có quy mô khác nhau, từ các hố nhỏ đến các khu vực rộng lớn tương tự như hoạt động phun trào của núi lửa. Các kết quả nghiên cứu địa chất cho thấy phun trào bùn thường diễn ra trong các khu vực có khí tạo áp lực cao, có các hoạt động kiến tạo tích cực, nguồn địa nhiệt tăng cao, các khu vực có các tích tụ dầu - khí trong lòng đất.

Hiện tượng này cũng xảy ra trong các bồn trũng có các lớp trầm tích trẻ, bở rời, giàu vật chất hữu cơ đang phân hủy bị vùi lấp.

Cơ chế tạo bùn bắt đầu từ việc nước nóng (hình thành bởi nguồn địa nhiệt trong lòng đất) hòa tan với các khoáng chất của đất đá vây quanh. Dung dịch bùn nhão trộn lẫn với khí và hơi có thành phần khác nhau, có thể giàu các khoáng chất hoặc các loại khí khác, tùy thuộc các khoáng chất có trong đất đá vây quanh.

Trong một số trường hợp liên quan đến động đất, hỗn hợp bùn có thể được hình thành do sự hóa lỏng các lớp trầm tích giàu sét bở rời và chứa nhiều nước

Phun trào bùn thường gần và dọc theo các đới đứt gãy hoạt động rất phổ biến trong khu vực nên sự có mặt của chúng ở Phú Yên, Ninh Thuận là dấu hiệu hoạt động của các đứt gãy này.

Các chuyên gia của Liên đoàn quy hoạch và điều tra tài nguyên nước miền Trung cũng nhận định, về cơ bản hiện tượng bùn tự phun này chưa có dấu hiệu gây nguy hại gì cho môi trường và đời sống nhân dân.

Tuy nhiên, đây chỉ là các nhận định ban đầu và phải chờ các kết luận chính xác dựa trên các thí nghiệm, khảo sát chuyên sâu khác được thực hiện trên cơ sở các nhận định được rút ra từ đợt khảo sát nhanh này.

Liên đoàn quy hoạch và điều tra tài nguyên nước miền Trung kiến nghị chính quyền và các cơ quan chức năng tiếp tục bám sát diễn biến của hiện tượng này để có được các ứng phó phù hợp khi cần thiết.