Tiết lộ mâu thuẫn giữa hai tướng hàng đầu Ukraine khiến cuộc phản công lớn năm 2023 thành thảm họa

Những mâu thuẫn và bất đồng giữa hai tướng quân đội hàng đầu của Ukraine trong cuộc phản công quy mô lớn giai đoạn mùa hè năm 2023 gần đây đã được báo Mỹ New York Times (NYT) tiết lộ.

Advertisement

Ukraine ban đầu dự định mở cuộc phản công mùa hè năm 2023 với 3 hướng.

Cuộc phản công của Ukraine vào năm 2023 tập trung vào thành phố Melitopol, thuộc tỉnh Zaporizhzhia, được coi là bước đi then chốt nhằm chia cắt tuyến tiếp tế trên bộ của Nga tới bán đảo Crimea. 

Tuy nhiên, chiến lược này đã bị thay đổi khi tướng Oleksandr Syrsky, người khi đó là Tư lệnh Lục quân Ukraine, kiên quyết đặt ưu tiên vào Bakhmut, thành phố là tâm điểm giao tranh từ tháng 1 – tháng 5/2023. Sự điều chỉnh này dẫn đến những thất bại nghiêm trọng trên cả hai mặt trận.

Kế hoạch phản công ban đầu

Theo tờ NYT, Tổng tư lệnh quân đội Ukraine khi đó, đại tướng Valerii Zaluzhny, cùng các cố vấn của Anh, đã ủng hộ phương án phản công vào thành phố Melitopol. Đây là kế hoạch táo bạo với mục tiêu chính là cắt đứt tuyến tiếp vận của Nga ở miền nam.

Ban lãnh đạo quân sự Ukraine cuối cùng đã chọn phương án tấn công hai giai đoạn nhằm đánh lạc hướng các chỉ huy Nga. Cơ quan tình báo Mỹ nhận định Moscow tin rằng Kiev chỉ đủ lực lượng và trang thiết bị để tiến hành một cuộc phản công duy nhất.

Tại một cuộc họp của Bộ Tổng tham mưu, tướng Zaluzhny quyết định giao 12 lữ đoàn và phần lớn đạn dược cho tướng Oleksandr Tarnavsky để thực hiện cuộc tấn công chính vào Melitopol. Trong khi đó, trung tướng Yurii Sodol sẽ tiến về Mariupol, còn thượng tướng Syrsky phụ trách mũi hỗ trợ ở phía đông, gần Bakhmut.

Ngày 23/8/2020, ông Syrsky được thăng hàm thượng tướng. Cấp bậc này sau đó không còn được sử dụng ở Ukraine khi quân đội chuyển sang xây dựng cơ cấu chỉ huy theo kiểu phương Tây. Ông Syrsky là tướng lĩnh duy nhất của Ukraine vẫn còn giữ quân hàm này.

Quyết định phá vỡ kế hoạch

Tại cuộc họp, thượng tướng Syrsky bất ngờ tuyên bố muốn thay đổi kế hoạch, mở một cuộc tấn công quy mô lớn nhằm đẩy lùi lực lượng Nga khỏi Bakhmut, từ đó tạo đà tiến về vùng Lugansk. Để làm được điều này, ông yêu cầu bổ sung thêm binh lính và đạn dược.

Mỹ không được thông báo về quyết định này. Tuy nhiên, tình báo Mỹ nhanh chóng nhận ra sự thay đổi khi phát hiện binh sĩ và vũ khí Ukraine di chuyển theo những hướng không khớp với kế hoạch ban đầu.

Chẳng bao lâu sau, tại một cuộc họp khẩn ở biên giới Ba Lan, tướng Zaluzhny thừa nhận với các tướng lĩnh Mỹ rằng Ukraine đã quyết định tấn công đồng thời trên ba hướng.

Xác xe tăng và xe bọc thép bị Ukraine bỏ lại sau nỗ lực phản công bất thành

Tổng thống Volodymyr Zelensky sau đó chỉ đạo chia đều vũ khí do phương Tây cung cấp giữa tướng Syrsky và tướng Tarnavsky. Ông Syrsky cũng được giao thêm 5 lữ đoàn vừa được huấn luyện. Kết quả là mũi tiến công nhằm vào thành phố Melitopol chỉ còn 7 lữ đoàn thay vì 12 như kế hoạch.

Tướng Sodol, người chỉ huy mũi tấn công vào Mariupol, tỏ ra sẵn sàng nghe theo tư vấn của trung tướng Antonio Aguto, một quan chức Mỹ đã hỗ trợ Ukraine trong cuộc phản công. Sự hợp tác này mang lại thành công đáng kể khi lực lượng của Sodol giành lại hơn 20 km² lãnh thổ sau khi tình báo Mỹ phát hiện điểm yếu trong phòng tuyến Nga.

Chiến thắng này khiến nhiều quan chức Ukraine đặt câu hỏi liệu chiến dịch Mariupol có khả thi hơn so với chiến dịch Melitopol hay không. Tuy nhiên, mũi tiến công vào Mariupol cuối cùng cũng dừng lại vì Nga rải mìn dày đặc, thiết lập tuyến phòng thủ ba lớp.

Căng thẳng giữa Mỹ và Ukraine

Theo tờ NYT, vấn đề lớn nhất nằm ở việc lực lượng của tướng Syrsky đã tiêu hao quá nhiều nhân lực trong cuộc chiến ở Bakhmut.

Tướng Aguto liên tục gây áp lực buộc tướng Syrsky chuyển bớt quân và đạn dược xuống mặt trận phía nam để tăng cường cho cuộc tấn công vào Melitopol. Tuy nhiên, cả quan chức Mỹ lẫn Ukraine đều xác nhận rằng ông Syrsky kiên quyết từ chối.

Ngay cả khi Yevgeny Prigozhin, thủ lĩnh Tập đoàn đánh thuê Wagner, tiến hành cuộc nổi loạn và điều quân về Moscow, tướng Syrsky vẫn không thay đổi chiến lược.

Một quan chức tình báo Mỹ tiết lộ rằng các chỉ huy Nga đã đặt câu hỏi tại sao Ukraine không dồn sức vào Melitopol, nơi được cho là rất dễ bị tổn thương.

Tuy nhiên, tướng Syrsky tin rằng cuộc nổi loạn của Wagner là minh chứng cho chiến lược của ông: khoét sâu mâu thuẫn nội bộ và triệt hạ từng phần quân Nga ở Bakhmut. "Tôi đúng, Aguto. Ông sai”, một quan chức Mỹ trích lời tướng Syrsky. "Chúng tôi sẽ tiến vào Lugansk”.

Bakhmut là trận đánh đẫm máu nhất trong cuộc xung đột kéo dài hơn 3 năm ở Ukraine. Thương vong của mỗi bên ước tính hơn 60.000 người, trong đó Nga hứng chịu tổn thất lớn hơn nhưng chủ yếu là các tù nhân và lính đánh thuê Wagner.

Cuối cùng, tướng Syrsky vẫn không giành lại được Bakhmut, và dĩ nhiên không tiến quân được đến Lugansk.

Trong khi đó, mặt trận Melitopol lâm vào bế tắc.

Trì hoãn và thất bại

Tướng Oleksandr Syrsky (trái) và đại tướng Valery Zaluzhny.

Vấn đề lớn nhất của Ukraine là sự chậm trễ trong quá trình triển khai chiến dịch. Do thiếu đạn dược, tướng Tarnavsky buộc phải sử dụng máy bay không người lái để trinh sát thay vì tấn công ngay lập tức.

Sự thận trọng này dẫn đến tình trạng tiến quân chậm chạp qua bãi mìn và làn hỏa lực từ trực thăng Nga. Khi quân đội Ukraine tiếp cận làng Robotyne, một trận đánh căng thẳng đã nổ ra.

Mỹ phát hiện quân Nga đang rút lui và thúc giục Tarnavsky lập tức chiếm lĩnh địa bàn. Tuy nhiên, sau khi trinh sát phát hiện một nhóm lính Nga trên đồi, ông quyết định không tiến lên ngay mà tiếp tục sử dụng UAV để xác nhận tin tình báo.

Điều này khiến Ukraine mất từ 24 đến 48 giờ, đủ để Nga xây dựng thêm chướng ngại vật và củng cố tuyến phòng thủ ở phía nam Robotyne.

Giới chức Mỹ vô cùng thất vọng. "Chỉ một trung đội Nga mà cũng có thể chặn đứng cả cuộc phản công của chúng ta”, một cố vấn Mỹ nhận xét, theo NYT.

Rốt cuộc, Ukraine không thể tiến đến Melitopol. Họ buộc phải đặt mục tiêu mới là thị trấn Tokmak, nằm giữa tiền tuyến và Melitopol, nơi có tuyến đường sắt và đường bộ quan trọng.

Trong nỗ lực cuối cùng để vực dậy cuộc phản công, Nhà Trắng đã phê duyệt bí mật việc chuyển giao một số lượng nhỏ bom chùm có tầm bắn 160 km. Mỹ cũng đề xuất để tướng Syrsky chỉ huy chiến dịch Tokmak nhằm “lập công chuộc tội” nhưng Ukraine từ chối.

Cố vấn Mỹ sau đó đề nghị điều lính thủy đánh bộ của tướng Sodol đến Robotyne để tạo đột phá, nhưng thay vào đó, tướng Zaluzhny lại điều họ đến Kherson để mở mặt trận mới – một chiến dịch mà Mỹ cảnh báo là vô vọng.

Tháng 11/2023, lính thủy đánh bộ Ukraine vượt sông Dnipro thành công để mở đầu cầu đổ bộ nhưng nhanh chóng cạn kiệt nhân lực và đạn dược.

Có thể nói, cuộc phản công mùa hè năm 2023 của Ukraine, lẽ ra là cú đòn quyết định cục diện xung đột, đã kết thúc trong thất bại ê chề khi các tướng lĩnh mâu thuẫn với nhau, mạnh ai người nấy chỉ huy lực lượng của mình, theo NYT.