Ông Trump dừng toàn bộ viện trợ quân sự cho Ukraine: Tác động nhanh và lớn đến mức nào?

Năng lực chiến đấu của quân đội Ukraine có thể sẽ suy giảm đáng kể trong vài tháng tới do thiếu các vũ khí và đạn dược quan trọng mà chỉ có Mỹ sản xuất.

Advertisement

Ukraine phụ thuộc rất lớn vào nguồn đạn dược do Mỹ cung cấp. Ảnh: Reuters.

Quyết định dừng viện trợ quân sự được Nhà Trắng đưa ra hôm 3/3, sau khi ông Trump và Phó Tổng thống J.D. Vance chỉ trích ông Zelensky vì đã không thể hiện lòng biết ơn đối với sự hỗ trợ của Mỹ trong ba năm qua. 

Một quan chức Nhà Trắng nói với Reuters: “Tổng thống Trump đã nói rõ rằng ông ấy tập trung vào hòa bình. Chúng tôi đang tạm dừng và xem xét lại viện trợ để đảm bảo rằng nó đóng góp vào một giải pháp”.

Theo một quan chức khác của Nhà Trắng, lệnh tạm dừng sẽ có hiệu lực cho đến khi ông Trump xác định Ukraine thực sự cam kết đàm phán hòa bình với Nga.

Động thái này khiến Ukraine rơi vào tình thế khó khăn, nhất là khi Mỹ từ lâu đã là nước viện trợ quân sự lớn nhất cho Kyiv. Trước đó, trong một cuộc phỏng vấn với NBC, ông Zelensky thừa nhận: “Chúng tôi sẽ có rất ít cơ hội sống sót nếu không có sự hỗ trợ của Mỹ”.

Ukraine phụ thuộc vào viện trợ của Mỹ như thế nào?

Mỹ chiếm một nửa trong tổng mức hỗ trợ quân sự cho Ukraine của phương Tây và đồng minh.

Theo thống kê của Viện Kiel (Đức), tổng viện trợ của Mỹ cho Ukraine tính từ năm 2022 cho đến hết năm 2024 là 119 tỷ USD trong khi các quốc gia châu Âu đã đóng góp tổng cộng khoảng 138 tỷ USD.

Trong tổng viện trợ của Mỹ, khoảng 67 tỷ USD là viện trợ quân sự, bao gồm cung cấp vũ khí, đạn dược. Chính quyền tiền nhiệm Joe Biden cung cấp viện trợ liên tục cho Ukraine khoảng 2 tuần/lần, giúp Kiev luôn sẵn sàng vũ khí đối phó Nga.

Viện trợ của Mỹ không chỉ lớn về số lượng mà còn mang tính chất quyết định. Từ nửa cuối năm 2023 cho đến đầu năm 2024, Hạ viện Mỹ do đảng Cộng hòa kiểm soát đã trì hoãn phê duyệt ngân sách bổ sung cho Ukraine. Kết quả là quân đội Ukraine rơi vào tình cảnh thiếu đạn dược nghiêm trọng. 

Nga đã tận dụng cơ hội này để tiến hành các cuộc tấn công, dẫn đến kiểm soát thành phố chiến lược Avdiivka ở vùng Donetsk vào tháng 2/2024. Thành phố này sau đó trở thành bàn đạp để Nga tiến sâu hơn, xuyên thủng nhiều tuyến phòng thủ của Ukraine trong suốt cả năm.

Khi nào Ukraine bắt đầu cảm nhận tác động?

Với việc ông Trump quyết định dừng cấp vũ khí cho Ukraine, hệ quả được cho là sẽ còn lớn hơn những gì từng diễn ra. Quân đội Ukraine có thể đối mặt bước lùi trên toàn tiền tuyến.

Hệ thống pháo của Ukraine khai hỏa trong giao tranh ở vùng Donetsk vào tháng 1/2025. Ảnh: Anadolu.

Theo chuyên gia Mark Cancian tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), quân đội Ukraine sẽ cảm nhận hệ quả của việc Mỹ dừng viện trợ trong vòng 2-4 tháng tới.

“Hệ quả sẽ là rất lớn. Ảnh hưởng trực tiếp tới năng lực chiến đấu của quân đội Ukraine”, ông Cancian nói với CNN. “Ukraine không rơi xuống vực thẳm ngay, nhưng khi mất một nửa nguồn viện trợ, sớm muộn vấn đề sẽ bộc lộ ở tiền tuyến”, ông Cancian nói thêm. “Tuyến đầu của Ukraine có thể sẽ sụp đổ và họ sẽ phải chấp nhận một giải pháp hòa bình dù bất lợi”.

Ông Cancian cũng lưu ý, chính quyền ông Trump vẫn còn những quân bài khác để gây sức ép với Ukraine, bao gồm dừng hỗ trợ chia sẻ thông tin liên lạc, trinh sát và dừng đào tạo binh sĩ, phi công Ukraine.

Nếu chính quyền ông Trump dừng cung cấp thông tin tình báo, mạng lưới liên lạc vệ tinh Starlink, quân đội Ukraine được cho là có thể bị tê liệt chỉ trong vài ngày. Kể từ đầu xung đột, nhờ “mắt thần” của Mỹ, Ukraine có thể sớm phát hiện, ngăn chặn các cuộc tấn công của Nga, khiến xung đột kéo dài cho đến nay.

“Vẫn còn cánh cửa cho Ukraine nhưng ông Zelensky gần như là sẽ phải ‘cầu xin’ Mỹ”, ông Cancian nói.

Những loại vũ khí nào của Ukraine sẽ bị ảnh hưởng đầu tiên?

Việc Mỹ dừng viện trợ quân sự sẽ khiến Ukraine không thể tiếp tục sử dụng những vũ khí chỉ riêng Mỹ mới có, đặc biệt là các vũ khí quan trọng đã giúp Ukraine ngăn chặn hiệu quả cuộc tấn công của Nga hoặc giúp giành lại lãnh thổ.

• Đạn tên lửa phòng không Patriot

Hệ thống tên lửa tầm xa HIMARS do Mỹ cung cấp cho Ukraine. Ảnh: Washington Post.

Một trong những tổn thất lớn nhất với Ukraine là nguồn cung cấp tên lửa đánh chặn cho hệ thống phòng không Patriot. Những tên lửa này chỉ được sản xuất tại Mỹ và đóng vai trò quan trọng trong việc bắn hạ tên lửa tầm xa của Nga. Nếu không có nguồn cung từ Mỹ, chiếc ô phòng không của Ukraine sẽ bị hổng đáng kể.

• Tên lửa và đạn pháo cho HIMARS

Ukraine cũng sẽ mất đi các loại đạn pháp và tên lửa dẫn đường cho hệ thống pháo phản lực HIMARS – một trong những vũ khí hiệu quả nhất của Ukraine trong xung đột. Mỹ đã thường xuyên cung cấp hai loại đạn chính để Ukraine sử dụng cho hệ thống HIMARS: Rocket GMLRS với tầm bắn 90km và tên lửa đạn đạo ATACMS tầm bắn lên tới 300km. Các loại tên lửa hành trình SCALP và Storm Shadow mà châu Âu cung cấp thực tế không đủ số lượng để thay thế HIMARS và ATACMS của Mỹ.

Một cựu quan chức Mỹ nói với The Washington Post: “Các đồng minh châu Âu có hệ thống phòng không và pháo phản lực của riêng họ, nhưng không có hệ thống nào mạnh và sẵn có như của Mỹ. Châu Âu không thể ngay lập tức sản xuất nhiều hơn để bù đắp”.

Không còn vũ dẫn đường chính xác của Mỹ, Ukraine sẽ mất khả năng tấn công các kho vũ khí, trung tâm chỉ huy, sân bay và các khu huấn luyện nằm sâu trong lãnh thổ Nga. Khả năng Ukraine duy trì kiểm soát vùng Kursk của Nga vì vậy cũng sẽ bị đặt dấu hỏi.