NYT: Vai trò ngầm và lớn của Mỹ trên mọi bước tiến của Ukraine trong xung đột với Nga

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio tháng trước nói xung đột ở Ukraine thực tế là cuộc chiến ủy nhiệm giữa Nga và Mỹ. Cuộc điều tra của tờ New York Times (NYT) gần đây phần nào củng cố luận điểm này khi tiết lộ vai trò không thể thiếu của Mỹ trong suốt giai đoạn xung đột.

Advertisement

Trong xung đột, các binh sĩ Ukraine đeo bằng tay màu xanh nước biển, xanh lá cây hoặc màu vàng để phân biệt với quân đội Nga. Ảnh: Reuters.

Theo NYT, cuộc xung đột ở Ukraine đang bước vào giai đoạn bước ngoặt, khi ông Trump được cho là đang tìm cách cải thiện quan hệ với Tổng thống Nga Vladimir Putin và thúc đẩy chấm dứt giao tranh.

Tuy nhiên, trong gần ba năm trước khi ông Trump quay lại Nhà Trắng, Mỹ và Ukraine đã duy trì một mối quan hệ hợp tác đặc biệt về tình báo, chiến lược, lập kế hoạch và công nghệ. Mối quan hệ này chỉ được biết đến trong một nhóm nhỏ các quan chức Mỹ và đồng minh.

Một cuộc điều tra của New York Times tiết lộ rằng sự can dự của Mỹ sâu rộng hơn rất nhiều so với những gì được công khai. Washington không chỉ hỗ trợ Ukraine về chiến lược tổng thể mà hàng ngày còn trực tiếp can dự vào tình hình chiến sự.

Dưới đây là năm phát hiện chính từ cuộc điều tra này.

Căn cứ Mỹ ở Đức hỗ trợ Ukraine tấn công các mục tiêu Nga mỗi ngày

Mỹ đã hợp tác chặt chẽ với Ukraine để giúp nước này bù đắp sự chênh lệch về nhân lực và vũ khí so với Nga. Để hướng dẫn Ukraine sử dụng các loại vũ khí tiên tiến, Washington đã thành lập một đơn vị đặc nhiệm mang tên Task Force Dragon.

Trung tâm bí mật của hoạt động này đặt tại căn cứ quân sự Wiesbaden của Mỹ ở Đức. Mỗi sáng, các sĩ quan quân đội Mỹ và Ukraine cùng nhau xác định các mục tiêu ưu tiên – bao gồm các đơn vị Nga, khí tài quân sự hoặc cơ sở hạ tầng. Các sĩ quan tình báo Mỹ và đồng minh rà soát hình ảnh vệ tinh, tín hiệu vô tuyến và các cuộc liên lạc bị nghe lén để định vị chính xác vị trí quân đội Nga. Task Force Dragon sau đó cung cấp tọa độ và nhiệm vụ của Ukraine chỉ là tấn công, có thể bằng vũ khí tầm xa hoặc bộ binh.

Các quan chức quân đội Mỹ lo ngại rằng việc công khai gọi đây là "mục tiêu" có thể gây phản ứng tiêu cực, nên họ thường thay thế thuật ngữ này bằng cụm từ "những điểm quan tâm".

Mỹ cung cấp thông tin tình báo và vũ khí giúp Ukraine đẩy lùi Nga

Pháo binh Ukraine nã hỏa lực trong xung đột với Nga. Ảnh: NYT.

Mùa xuân năm 2022, chính quyền Tổng thống Mỹ khi đó là Joe Biden quyết định gửi hệ thống pháo phản lực HIMARS cho Ukraine. Loại vũ khí này sử dụng rocket dẫn đường bằng vệ tinh, có tầm bắn hơn 80 km.

Trong năm đầu tiên của xung đột, Ukraine phụ thuộc gần như hoàn toàn vào Mỹ để có thông tin tình báo. Task Force Dragon giám sát hầu hết các cuộc tấn công bằng HIMARS, giúp Ukraine gây tổn thất lớn cho Nga. Tỉ lệ thương vong của quân đội Nga tăng vọt và cuộc phản công của Ukraine năm 2022 đã giành được những thắng lợi quan trọng. Đến tháng 12/2022, Ukraine bất ngờ giành thế chủ động trước Nga.

Năm 2023, quân đội Nga bằng đầu tìm ra cách vô hiệu hóa HIMARS. Và Mỹ vẫn tiếp tục hỗ trợ Ukraine theo nhiều cách khác nhau.

Mỹ liên tục điều chỉnh các “lằn ranh đỏ”

Từ đầu xung đột, Washington đã khẳng định rằng Mỹ không trực tiếp tham chiến, mà chỉ hỗ trợ Ukraine. Tuy nhiên, để giúp Kiev đối phó với mối đe dọa từ Moscow, Nhà Trắng dần chấp nhận nhiều rủi ro hơn – dù phần lớn các bước đi này đều được tiến hành bí mật.

• Mỹ ban đầu cấm binh sĩ nước này đặt chân lên lãnh thổ Ukraine. Nhưng sau đó, khoảng một chục cố vấn quân sự Mỹ đã được phép đến Kyiv với danh nghĩa "chuyên gia kỹ thuật". Về sau, số lượng tăng lên khoảng 36 người, thậm chí họ còn có mặt tại các sở chỉ huy Ukraine gần chiến tuyến.

• Năm 2022, Hải quân Mỹ được phép chia sẻ thông tin tình báo để Ukraine tấn công các tàu chiến Nga gần Crimea. Cơ quan tình báo CIA cũng hỗ trợ Ukraine thực hiện các chiến dịch tấn công bí mật vào cảng Sevastopol. 

• Tháng 1/2024, các sĩ quan Mỹ và Ukraine ở Wiesbaden cùng lập kế hoạch cho chiến dịch mang tên Lunar Hail – sử dụng tên lửa tầm xa do phương Tây cung cấp và UAV nội địa để tấn công khoảng 100 mục tiêu quân sự Nga ở Crimea. Chiến dịch đã buộc Moscow phải rút bớt khí tài khỏi bán đảo này, đặc biệt là các tàu chiến.

Mỹ và CIA hỗ trợ Ukraine tấn công vào lãnh thổ Nga

Trong suốt cuộc xung đột, Washington đặt ra "lằn ranh đỏ" nghiêm ngặt: Không hỗ trợ Ukraine tấn công lãnh thổ Nga. Nhưng đến mùa xuân năm 2024, trước nguy cơ vùng Kharkiv bị tấn công, chính quyền Biden đã cho phép thành lập một "vùng tác chiến" – khu vực nằm trong lãnh thổ Nga, nơi Mỹ có thể cung cấp tọa độ tấn công cho Ukraine.

Ban đầu, vùng tác chiến này chỉ giới hạn ở biên giới phía bắc Ukraine. Nhưng khi có thông tin Nga được lực lượng đồng minh triển khai quân hỗ trợ, Washington mở rộng vùng này, cho phép Ukraine tấn công sâu hơn vào Nga. Đến cuối năm 2024, Mỹ còn hỗ trợ Kiev tấn công các căn cứ hậu cần Nga ở miền nam.

Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) vốn bị cấm cung cấp thông tin về các mục tiêu trên lãnh thổ Nga. Nhưng cơ quan này có thể xin "ngoại lệ đặc biệt" cho một số chiến dịch quan trọng. Một trong số đó là cuộc tấn công vào kho đạn ở Toropets, cách Ukraine 290 dặm về phía bắc. Ngày 18/9/2024, một loạt UAV của Ukraine đã phá hủy kho đạn này, gây ra vụ nổ mạnh tương đương một trận động đất nhỏ. Sau đó, CIA tiếp tục hỗ trợ các cuộc tấn công bằng UAV vào miền nam nước Nga để làm chậm bước tiến của Moscow tại miền đông Ukraine.

Các cuộc tấn công bằng UAV tầm xa của Ukraine trong lãnh thổ Nga cũng được cho là phụ thuộc rất lớn vào Mỹ. Washington nắm được vị trí Moscow bố trí mạng lưới phòng không, từ đó giúp Kiev biết lỗ hổng để đưa các UAV xâm nhập.

Không phải lúc nào Ukraine cũng nghe theo sự chỉ dẫn của Mỹ

Cuộc phản công năm 2023 được kỳ vọng sẽ tiếp nối những thành công trước đó. Tuy nhiên, kế hoạch này đã vấp phải bất đồng chính trị ngay trong nội bộ Ukraine.

Tổng tư lệnh quân đội Ukraine khi đó, đại tướng Valery Zaluzhny, muốn tập trung tấn công thành phố Melitopol, nhằm cắt đứt tuyến hậu cần của Nga. Nhưng thượng tướng Oleksandr Syrsky, khi đó là tư lệnh lục quân, lại muốn dồn lực giành lại thành phố Bakhmut ở miền đông. Tổng thống Volodymyr Zelensky đã ủng hộ ông Syrsky, dẫn đến việc chia nhỏ lực lượng và đạn dược cho các mặt trận.

Cuối cùng, Ukraine không giành lại được Bakhmut, và chiến dịch phản công năm 2023 kết thúc trong thất bại. Nga giành lại thế chủ động trên chiến trường.