Cuộc khẩu chiến Trump-Zelensky và sự thức tỉnh của châu Âu

Cuộc khẩu chiến Trump-Zelensky đã khiến các nhà lãnh đạo châu Âu phải gấp rút hơn trong việc làm thế nào để giải quyết vấn đề an ninh lục địa cũng như sự ủng hộ dành cho Ukraine.

Ngày 2-3, Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky cùng lãnh đạo các quốc gia châu Âu, Liên minh châu Âu và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tham dự hội nghị thượng đỉnh tại Anh với trọng tâm chính là thảo luận cách thức hỗ trợ Kiev, theo đài CNN.

Hội nghị diễn ra sau màn khẩu chiến giữa Tổng thống Zelensky và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng hôm 28-2. Trong khi ông Trump nói rằng ông Zelensky "chưa sẵn sàng cho hoà bình” và được cho là đã yêu cầu nhà lãnh đạo Ukraine rời Nhà Trắng, trên khắp các thủ đô châu Âu, nhiều lãnh đạo đã bày tỏ sự ủng hộ với ông Zelensky.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng hôm 28-2. Ảnh: GETTY IMAGES

Khẩu chiến Trump-Zelensky

Ban đầu, cuộc gặp giữa ông Trump và ông Zelensky được kỳ vọng sẽ ký được thỏa thuận khoáng sản, qua đó giúp cải thiện mối quan hệ cá nhân giữa hai nhà lãnh đạo sau nhiều tuần công kích lẫn nhau. Tuy nhiên, cuộc gặp đã kết thúc không lâu sau khi bắt đầu với việc ông Trump gọi ông Zelensky là "thiếu tôn trọng" và rằng nhà lãnh đạo Ukraine "chưa sẵn sàng cho hòa bình".

Cuộc gặp tại Nhà Trắng hôm 28-2 là đỉnh điểm của gần một tháng căng thẳng gia tăng giữa ông Trump và ông Zelensky - người đã khiến các quan chức Nhà Trắng thất vọng vì một số lời lẽ và hành động của mình.

Sau màn tranh cãi với ông Trump, ông Zelensky dường như dịu giọng lại, nhấn mạnh lòng biết ơn của ông đối với sự ủng hộ của Mỹ cho Ukraine trong ba năm kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt. “Điều quan trọng đối với chúng tôi là có được sự ủng hộ của Tổng thống Trump. Ông ấy muốn chấm dứt chiến sự, và không ai muốn hòa bình hơn chúng tôi” - ông Zelensky viết trên mạng xã hội X ngày 1-3.

Nhà lãnh đạo Ukraine nhấn mạnh rằng Ukraine và Mỹ "vẫn là đối tác chiến lược” nhưng “cần phải trung thực và thẳng thắn với nhau để thực sự hiểu được các mục tiêu chung". Ông Zelensky cho biết Ukraine đã sẵn sàng ký thỏa thuận khoáng sản, nhưng lưu ý rằng "vẫn chưa đủ" vì sự thiếu vắng các đảm bảo an ninh mà Kiev đang tìm kiếm.

Trong khi đó, Tổng thống Trump cho biết ông muốn ngừng bắn ngay lập tức và cho rằng ông Zelensky sẽ không thể giành chiến thắng nếu ông ấy "chiến đấu hết mình" mà không có Mỹ. Tổng thống Trump sau đó cáo buộc ông Zelensky "không phải là người muốn hoà bình", trong khi khẳng định Tổng thống Nga Vladimir Putin thực sự muốn chấm dứt chiến sự.

Tổng thống Trump cũng đang cân nhắc chấm dứt các chuyến hàng viện trợ quân sự đang diễn ra cho Ukraine sau cuộc trao đổi căng thẳng với Tổng thống Zelensky, tờ The Washington Post ngày 28-2 dẫn lời một quan chức cấp cao trong chính quyền ông Trump.

Ngay sau màn khẩu chiến Trump-Zelensky, một loạt lãnh đạo phương Tây đã lên mạng xã hội X thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Kiev. Mặc dù những nhà lãnh đạo này không chỉ trích trực tiếp tổng thống Mỹ, nhưng những bình luận làm nổi bật sự rạn nứt lớn giữa các đồng minh truyền thống là Mỹ và châu Âu về cuộc chiến ở Ukraine kể từ khi ông Trump trở lại nắm quyền, theo hãng tin Reuters.

Màn khẩu chiến Trump-Zelensky ở Nhà Trắng đặt ra bài toán cân bằng khó khăn mà các quốc gia phương Tây phải đối mặt kể từ khi ông Trump quay trở lại: duy trì sự ủng hộ vững chắc cho ông Zelensky và Ukraine, trong khi không gây mất lòng một vị tổng thống nổi tiếng là người theo chủ nghĩa giao dịch, ghét sự chỉ trích và đang đảo ngược các liên minh an ninh xuyên Đại Tây Dương đã tồn tại trong nhiều thập niên, theo CNN.

Châu Âu thức tỉnh

Các nhà lãnh đạo và quan chức châu Âu đã bị bất ngờ trước sự sụp đổ đáng kinh ngạc trong sự ủng hộ của Mỹ đối với Ukraine trong những tuần qua, sau gần ba năm được chính quyền tiền nhiệm Joe Biden ủng hộ một cách mạnh mẽ. Nhiều người vẫn không thể hiểu tại sao Tổng thống Trump lại quay lưng với Tổng thống Zelensky.

Các nhà lãnh đạo phương Tây tại hội nghị thượng đỉnh ở Anh hôm 2-3. Ảnh: GETTY IMAGES

Nếu sự hỗ trợ của Mỹ cho Ukraine chấm dứt, châu Âu phải làm những gì có thể để hỗ trợ Kiev? Thậm chí, ngay cả khi một thỏa thuận hòa bình được ký kết, thì điều có vẻ ngày càng rõ ràng là cuối cùng châu Âu sẽ phải cung cấp các bảo đảm an ninh đáng tin cậy, cũng như viện trợ tài chính cần thiết cho Kiev, theo tờ The Telegraph.

Đây là một nhiệm vụ đầy khó khăn đối với châu Âu nhưng không thể né tránh. Nếu châu Âu muốn có tiếng nói về tương lai của chính mình, họ sẽ cần phải tìm ra ý chí để thay đổi một cách nhanh chóng. Hội nghị thượng đỉnh châu Âu ngày 2-3 do Thủ tướng Anh Keir Starmer chủ trì đánh dấu bước đầu tiên trong quá trình này.

Theo Văn phòng Thủ tướng Anh, hội nghị thượng đỉnh cuối tuần qua tập trung 3 chủ đề chính: (1) Tăng cường vị thế của Ukraine, bao gồm hỗ trợ quân sự liên tục và gia tăng áp lực kinh tế lên Nga; (2) Cần có một thỏa thuận mạnh mẽ mang lại hòa bình lâu dài cho Ukraine và đảm bảo rằng Ukraine có khả năng ngăn chặn và phòng thủ trước các cuộc tấn công của Nga trong tương lai; (3) Các bước tiếp theo trong kế hoạch đảm bảo an ninh mạnh mẽ cho Kiev.

Khi khả năng châu Âu phải trang bị vũ khí cho Ukraine mà không có sự giúp đỡ của Mỹ tăng lên, các nhà hoạch định chính sách châu Âu đang xem xét lại kho vũ khí của mình để đánh giá xem họ có thể can thiệp bao nhiêu để hỗ trợ Kiev, theo Washington Post.

Châu Âu đang nỗ lực huy động một gói viện trợ quân sự mới cho Ukraine dự kiến ​​trị giá hơn 20 tỉ USD trong bối cảnh ngày càng gia tăng mối lo ngại Tổng thống Trump sẽ dừng hỗ trợ Kiev. Kế hoạch là cung cấp cho Ukraine đạn pháo, phòng không, máy bay không người lái và các hệ thống vũ khí khác. Thông qua sự viện trợ này, châu Âu mong muốn tìm cách tăng cường đòn bẩy của lục địa khi Washington tiến tới đàm phán với Moscow nhằm chấm dứt cuộc xung đột.

Màn đấu khẩu vừa qua cũng giúp châu Âu thức tỉnh. Trong nhiều thập niên, châu Âu đã có thể dựa vào Mỹ để bù đắp cho sự yếu kém trong khả năng phòng thủ của chính mình, nhưng giờ đây, điều đó không còn nữa, theo The Telegraph. Sự tức giận của ông Trump tại cuộc gặp với ông Zelensky đã chứng minh khá rõ ràng rằng việc dựa vào các liên minh và cam kết cũ để bảo vệ sẽ là một sai lầm nghiêm trọng. Chính vì vậy, các thủ đô châu Âu phải tìm ra ý chí và sức mạnh để bảo vệ chính mình.

Điều này sẽ liên quan đến việc mua sắm và chi tiêu quân sự chưa từng thấy ở lục địa này kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc. Châu Âu phải chuẩn bị cung cấp đầy đủ các khả năng trên bộ, trên biển và trên không cần thiết để có thể độc lập với sự hỗ trợ của Mỹ. Mặc dù điều này sẽ tốn kém, nhưng nếu không làm như vậy sẽ còn tốn kém hơn nữa.