Vay tiền ngân hàng không trả thì bị phạt thế nào?

Vay tiền ngân hàng là một giải pháp tài chính phổ biến giúp nhiều người giải quyết nhu cầu cá nhân hay kinh doanh. Tuy nhiên, không ít trường hợp người vay rơi vào tình trạng mất khả năng chi trả.

Vậy, nếu không trả được nợ ngân hàng, người vay sẽ phải đối mặt với những hình phạt nào theo pháp luật Việt Nam?

Quan hệ dân sự và biện pháp thu hồi nợ

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, việc vay tiền ngân hàng được xem là một quan hệ dân sự, dựa trên hợp đồng vay vốn giữa ngân hàng và người vay. Hợp đồng này quy định rõ số tiền vay, lãi suất, thời hạn trả nợ cùng các điều khoản khác. Nếu người vay không trả nợ đúng hạn, ngân hàng có quyền áp dụng các biện pháp thu hồi nợ hợp pháp như:

Nhắc nợ: Ngân hàng sẽ liên lạc qua điện thoại, email hoặc thư nhắc nhở để yêu cầu người vay thanh toán khoản nợ quá hạn.

Cơ cấu lại khoản nợ: Trong một số trường hợp, ngân hàng có thể gia hạn thời gian trả nợ, giảm lãi suất hoặc hỗ trợ người vay bằng các phương án khác để giảm áp lực tài chính.

Khởi kiện ra tòa: Nếu sau nhiều lần nhắc nhở mà người vay vẫn không thanh toán, ngân hàng có thể khởi kiện ra tòa án dân sự. Khi có phán quyết của tòa, cơ quan thi hành án có thể tiến hành kê biên, phong tỏa hoặc bán đấu giá tài sản của người vay để thu hồi nợ.

Ngoài ra, người vay còn phải chịu lãi phạt trên khoản nợ gốc chậm trả. Theo Bộ luật Dân sự 2015, mức lãi suất chậm trả thường bằng 150% lãi suất vay trong hợp đồng, trừ khi có thỏa thuận khác.

Advertisement

Vay tiền ngân hàng là công cụ hữu ích, nhưng đi kèm với trách nhiệm lớn. Ảnh minh họa

Khi nào bị truy cứu trách nhiệm hình sự?

Thông thường, việc không trả được nợ ngân hàng không dẫn đến truy cứu trách nhiệm hình sự, mà chỉ dừng ở mức xử lý dân sự. Tuy nhiên, nếu người vay có hành vi cố ý vi phạm pháp luật, họ có thể đối mặt với các cáo buộc hình sự. Cụ thể, theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), tội "Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản" được áp dụng khi:

Người vay sử dụng thủ đoạn gian dối (như cung cấp thông tin giả) để vay tiền, sau đó không trả.

Người vay bỏ trốn nhằm trốn tránh nghĩa vụ trả nợ, dù có khả năng thanh toán.

Người vay sử dụng tiền vào mục đích bất hợp pháp (như cờ bạc, ma túy), dẫn đến mất khả năng chi trả.

Mức phạt cho tội này dao động từ cải tạo không giam giữ tối đa 3 năm đến phạt tù lên tới 20 năm, tùy thuộc vào số tiền chiếm đoạt (từ 4.000.000 đồng trở lên) và mức độ nghiêm trọng của hành vi.

Ví dụ thực tế:

Trường hợp 1: Anh A vay ngân hàng 200 triệu đồng để kinh doanh nhưng thua lỗ, không trả được nợ. Nếu anh A không có hành vi gian dối hay bỏ trốn, ngân hàng chỉ áp dụng biện pháp dân sự như nhắc nhở hoặc kiện ra tòa.

Trường hợp 2: Chị B vay 500 triệu đồng bằng giấy tờ giả và bỏ trốn sau khi nhận tiền. Chị B có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội lừa đảo hoặc lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Trốn nợ bị truy cứu trách nhiệm hình sự bao lâu?

Bên vay nếu đến thời hạn trả nợ mà bỏ trốn không trả theo đúng thỏa thuận có thể chịu trách nhiệm hình sự về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản tại Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) như sau:

- Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 4.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 4.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản hoặc đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174 và 290 Bộ luật Hình sự 2015, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm hoặc tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

- Vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản đó hoặc đến thời hạn trả lại tài sản mặc dù có điều kiện, khả năng nhưng cố tình không trả;

- Vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng hình thức hợp đồng và đã sử dụng tài sản đó vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến không có khả năng trả lại tài sản.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

+ Có tổ chức;

+ Có tính chất chuyên nghiệp;

+ Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;

+ Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;

+ Dùng thủ đoạn xảo quyệt;

+ Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;

+ Tái phạm nguy hiểm.

- Phạm tội chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm.

- Phạm tội chiếm đoạt tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm.

- Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Như vậy, người nào bỏ trốn không trả nợ mặc dù có khả năng trả có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản với mức phạt cao nhất lên đến 20 năm tù. 

Vay tiền ngân hàng là công cụ hữu ích, nhưng đi kèm với trách nhiệm lớn. Người vay cần cân nhắc kỹ khả năng tài chính của mình để tránh rơi vào tình cảnh "nợ chồng nợ" và những hậu quả pháp lý không mong muốn.