Ông Trump tung đòn thuế mới với Canada, Mexico, Trung Quốc, thế giới rúng động

Thị trường tài chính quốc tế rúng động sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố vẫn sẽ áp thuế 25% lên Canada, Mexico và nâng mức thuế đối với hàng hóa Trung Quốc lên 20% từ ngày 4/3.

Thế giới dậy sóng

Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn áp thuế 25% lên hàng hóa từ Canada và Mexico, đồng thời tăng thêm 10% thuế đối với hàng hóa Trung Quốc, nâng tổng thuế đánh lên quốc gia này lên 20% từ ngày 4/3 (tối cùng ngày giờ Việt Nam).

Đây được xem là động thái mạnh mẽ nhằm vào các đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, thể hiện quyết tâm của ông Trump trong việc tái định hình thương mại toàn cầu.

Ngay lập tức, các thị trường tài chính đã phản ứng dữ dội. Trong phiên giao dịch ngày 3/3 (kết thúc rạng sáng 4/3 giờ Việt Nam), Phố Wall chìm trong sắc đỏ. Chỉ số công nghiệp Dow Jones lao dốc gần 650 điểm (tương đương giảm 1,5%), chỉ số S&P 500 mất 1,8%; chỉ số công nghệ Nasdaq Composite rớt hơn 2,6%. Trong đó, cổ phiếu ông lớn ngành chip Nvidia của CEO Jensen Huang giảm hơn 8% trong một phiên.

Đồng USD giảm giá trước những áp lực bất ổn trong khi giá vàng biến động mạnh. Đồng đô-la Canada và Peso Mexico cũng suy yếu trước lo ngại về chiến tranh thương mại Bắc Mỹ. Việc áp thuế mạnh tay khiến chi phí nhập khẩu gia tăng, gây áp lực lạm phát lên nền kinh tế Mỹ.

Advertisement

Ông Trump áp thuế lên hàng hóa nhiều nước nhập vào Mỹ. Ảnh: CNBC

Phát biểu tại Nhà Trắng hôm 3/3, ông Trump cùng Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cho biết: “Không còn chỗ cho Mexico hay Canada. Thuế quan đối ứng sẽ bắt đầu vào ngày 2/4, nhưng quan trọng là ngày 4/3, mức thuế 25% đối với Canada và 25% đối với Mexico sẽ bắt đầu”.

Trong khi đó, các quốc gia bị ảnh hưởng cũng lên kế hoạch trả đũa. Canada và Mexico đang xem xét áp thuế lên hàng hóa Mỹ.

Trung Quốc cũng tuyên bố sẽ thực hiện các biện pháp đáp trả, bao gồm việc áp thuế lên hàng hóa Mỹ và thúc đẩy chiến lược tự chủ công nghệ để giảm phụ thuộc vào nước này. 

Trước đó, Trung Quốc đã tăng thuế đối với một số mặt hàng năng lượng nhập khẩu của Mỹ sau khi bị áp thuế 10% hồi tháng 2.

Cuộc chiến thương mại giữa hai cường quốc có nguy cơ kéo dài, gây tác động sâu rộng đến chuỗi cung ứng toàn cầu.

Lo ngại phản ứng trả đũa và vòng xoáy leo thang

Mexico và Canada là hai nền kinh tế phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ khi hơn 80% xuất khẩu của Mexico và 75% của Canada vào Mỹ. Do vậy, tác động của cú sốc thuế là rất lớn.

Theo ước tính của Tax Foundation, thuế 25% có thể khiến GDP Mexico giảm 2% và Canada giảm 3,6% trong năm 2025 nếu không có biện pháp đối phó.

Chuỗi cung ứng ô tô - ngành chiếm 4,7% GDP Mexico và liên kết chặt chẽ với Mỹ - dự kiến bị gián đoạn nghiêm trọng, nhưng sẽ đẩy giá xe tại Mỹ tăng mạnh. Canada cũng sẽ gặp khó khăn khi đang xuất hàng chục tỷ USD gỗ sang Mỹ mỗi năm. Giá gỗ xây dựng tại Mỹ dự báo sẽ tăng vọt.

Với Trung Quốc, mức thuế 20% (bao gồm 10% cũ và 10% mới) tuy thấp hơn lời đe dọa 60% trong chiến dịch tranh cử, nhưng vẫn là đòn đánh vào nền kinh tế vốn mong manh của nước này.

Trung Quốc đang vật lộn với tổng nợ công khoảng 3 lần GDP, cùng với suy giảm của thị trường bất động sản nhiều năm qua và tiêu dùng nội địa yếu, sẽ gặp rất nhiều khó khăn nếu chịu thêm áp lực từ Mỹ - vốn là thị trường chiếm khoảng 15% xuất khẩu của Trung Quốc. Bắc Kinh ngay lập tức cáo buộc Mỹ “tống tiền bằng thuế quan” và đe dọa kiện lên WTO, đồng thời chuẩn bị các biện pháp trả đũa nhắm vào hàng nông sản và năng lượng Mỹ.

Điều đáng lo ngại là phản ứng trả đũa và vòng xoáy leo thang.

Canada tuyên bố áp thuế 25% lên cả trăm tỷ USD hàng hóa Mỹ, từ bia, rượu đến thép, trong khi Mexico đang lên kế hoạch đánh thuế vào nông sản và ô tô Mỹ. Những động thái này không chỉ làm đứt gãy hiệp định USMCA (Hiệp định thương mại Mỹ - Mexico - Canada) mà còn đẩy Bắc Mỹ vào một cuộc chiến thương mại toàn diện. 

Có thể thấy, chiến lược thuế quan của Trump không chỉ nhắm đến các nước láng giềng Mexico và Canada mà còn là một phần trong kế hoạch lớn hơn nhằm kiềm chế Trung Quốc và định hình lại trật tự thương mại toàn cầu. 

Từ nhiệm kỳ đầu, Trump đã áp thuế lên thép, nhôm và hàng hóa Trung Quốc để đối phó với hành vi “đánh cắp sở hữu trí tuệ” và trợ cấp bất hợp pháp. Nay, với mức thuế 20% và lời đe dọa áp thuế 25% lên EU, ông Trump dường muốn tạo ra một “tường thành thuế quan” buộc các công ty phải sản xuất tại Mỹ. Qua đó mang lại việc làm và củng cố vị thế kinh tế Mỹ trước Trung Quốc - vốn được xem đối thủ chiến lược lớn nhất.

Ông Trump lập luận rằng thuế quan sẽ thu về hàng nghìn tỷ USD, giảm phụ thuộc vào thuế thu nhập nội địa và tài trợ cho các chính sách ưu đãi doanh nghiệp trong nước. Qua đó, giúp giảm áp lực lạm phát.

Có thể, nguồn tiền từ thuế đánh lên các nước không đủ bù đắp chi phí từ việc gia hạn Đạo luật Cắt giảm Thuế 2017, nhưng có lẽ ông Trump muốn dùng thuế quan làm đòn bẩy địa chính trị, buộc các nước phải nhượng bộ Mỹ trên các vấn đề từ thương mại đến an ninh. Với Trung Quốc, đây là cách để ngăn chặn sự trỗi dậy của Bắc Kinh trong các lĩnh vực công nghệ cao và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Dù vậy, chiến lược này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Về kinh tế Mỹ, thuế quan có thể làm giảm tăng trưởng dài hạn. Tax Foundation dự báo GDP Mỹ có thể giảm 0,4% nhưng nếu Canada, Mexico và Trung Quốc leo thang trả đũa, con số này có thể lên cao hơn nữa vào năm 2026. 

Trên bình diện toàn cầu, thuế quan của Trump đe dọa phá vỡ hệ thống thương mại tự do mà Mỹ từng dẫn dắt. EU đối mặt với nguy cơ bị áp thuế 25% lên ô tô, có thể chuyển hướng hợp tác với Trung Quốc, làm suy yếu liên minh phương Tây. Về tổng thể, tăng trưởng toàn cầu sẽ chịu áp lực khi thương mại bị bóp nghẹt.