Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung: Ai được, ai mất?

Khi căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng leo thang, câu hỏi lớn được đặt ra: Ai sẽ là người chiến thắng, ai phải trả giá?

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung một lần nữa nóng lên khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế lên hàng loạt quốc gia, nhưng chỉ giữ lại lệnh trừng phạt đối với Trung Quốc. Đáp trả, Bắc Kinh tuyên bố tăng thuế và từ chối đàm phán nếu không có sự tôn trọng lẫn nhau. Điều này diễn ra trong bối cảnh kinh tế Trung Quốc quý I/2025 tăng trưởng 5,4%, vượt kỳ vọng, nhưng chính quyền Trung Quốc vẫn cảnh báo về áp lực từ bên ngoài và nhu cầu trong nước còn yếu.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định sẽ không tiếp tục “trò chơi số liệu thuế quan” với Mỹ. Trong khi đó, Nhà Trắng công bố một loạt mức thuế áp lên hàng hóa Trung Quốc, bao gồm 125% thuế trả đũa, 20% thuế liên quan đến fentanyl và nhiều mức khác từ 7,5% đến 100% cho các hoạt động thương mại bị cho là không công bằng.

Tuyên bố cứng rắn từ cả hai phía cho thấy chiến tranh thương mại không chỉ là cuộc đọ sức về kinh tế, mà còn là biểu hiện của cuộc cạnh tranh địa chính trị ngày càng sâu sắc giữa hai siêu cường.

Advertisement

Người dân và doanh nghiệp Mỹ đang chịu tác động ra sao?

Theo nhiều chuyên gia, chiến lược thuế quan của Tổng thống Trump đang gây ra hậu quả tiêu cực lớn đối với nền kinh tế Mỹ. Cựu Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen gọi đây là “vết thương tự gây ra tệ nhất” và cảnh báo rằng dù các mức thuế có được dỡ bỏ sau này, Mỹ vẫn sẽ duy trì mức thuế trung bình cao nhất kể từ năm 1934.

Một báo cáo từ Đại học Yale dự đoán mức giá tiêu dùng ở Mỹ sẽ tăng thêm 2,3% trong năm nay, đồng nghĩa với việc mỗi hộ gia đình phải chi thêm khoảng 3.800 USD. Các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm, giày dép, quần áo, linh kiện ô tô… đều sẽ trở nên đắt đỏ hơn.

Đặc biệt, giới chuyên gia lo ngại thuế quan giống như một loại "thuế ngược", đánh mạnh vào các hộ gia đình thu nhập thấp – những người vốn ít có khả năng thích nghi với sự tăng giá này.

Thị trường và nền kinh tế toàn cầu cũng bị ảnh hưởng

Các biện pháp trả đũa từ hai phía đang đẩy nền kinh tế toàn cầu vào vùng nguy hiểm. Chỉ trong hai ngày sau khi Mỹ công bố loạt thuế mới, chỉ số S&P 500 đã sụt giảm tới 10%, làm bốc hơi hàng nghìn tỷ USD giá trị thị trường. Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED), ông Jerome Powell, cảnh báo rằng lạm phát có thể tiếp tục leo thang vì các mức thuế này.

Nhiều nhà phân tích lo ngại rằng nếu xung đột tiếp tục, nguy cơ suy thoái kinh tế tại Mỹ và toàn cầu là rất rõ ràng. Trong bối cảnh này, lời kêu gọi chính sách vĩ mô linh hoạt hơn từ cả hai phía ngày càng trở nên cấp thiết.

Trung Quốc phản ứng thế nào trước các động thái từ phía Mỹ?

Trung Quốc tuyên bố sẵn sàng “chiến đấu đến cùng” nếu Mỹ tiếp tục leo thang áp lực. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhấn mạnh rằng Bắc Kinh vẫn để ngỏ khả năng đối thoại, nhưng chỉ khi có sự bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau. Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường cho biết nước này đã chuẩn bị đầy đủ cho các tình huống bất định và sẽ tung ra các chính sách phù hợp tùy theo diễn biến.

Ngoài việc tăng thuế lên 125% đối với hàng hóa Mỹ, Trung Quốc còn áp dụng kiểm soát xuất khẩu đối với đất hiếm – nguyên liệu quan trọng trong sản xuất công nghệ cao – và đưa thêm 27 công ty Mỹ vào danh sách trừng phạt.

Các biện pháp mạnh mẽ này cho thấy Trung Quốc không chỉ muốn phản ứng mà còn tìm cách chủ động kiểm soát tình hình, bảo vệ tăng trưởng trong nước và trấn an thị trường nội địa.

Các mốc chính trong cuộc chiến thương mại từ đầu năm 2025

Từ khi Tổng thống Trump nhậm chức nhiệm kỳ hai vào tháng 1/2025, chính sách thương mại Mỹ chuyển hướng quyết liệt. Ngày 1/2, ông ký sắc lệnh áp thuế lên hàng hóa từ Trung Quốc, Canada và Mexico. Sau đó là hàng loạt động thái leo thang liên tục:

Ngày 4/2: Thuế 10% với hàng hóa Trung Quốc có hiệu lực, Trung Quốc lập tức đáp trả bằng thuế lên than đá, dầu thô và sản phẩm nông nghiệp Mỹ.

Ngày 10-12/3: Trump tăng thuế lên thép và nhôm nhập khẩu, còn Trung Quốc đánh thuế nặng lên thịt, đậu nành và kiểm soát xuất khẩu.

Tháng 4: Mỹ tung ra loạt thuế “Ngày Giải phóng” với mức cơ bản 10% và cao hơn với Trung Quốc (34%), EU, Nhật, Hàn… Trung Quốc trả đũa bằng mức thuế tương tự và thắt chặt xuất khẩu đất hiếm.

Đến ngày 15/4, Trung Quốc phải đối mặt với mức thuế tổng cộng lên tới 245% khi Mỹ tiếp tục gia tăng áp lực.

Những diễn biến này cho thấy cuộc chiến thương mại không còn là cuộc đọ thuế đơn thuần mà đã trở thành một cuộc đối đầu chiến lược dài hơi giữa hai siêu cường.