Bài học của anh kỹ sư trung niên bất ngờ bị sa thải

Bình Dương - Khi sếp tổng giám đốc từ Hong Kong sang thăm công ty, Trần Tuấn có linh cảm về một chuyện bất thường, hoặc là anh được thăng chức hoặc bị sa thải.

Sau bữa trưa với các nhân viên Việt Nam, sếp gọi anh Tuấn vào phòng. Không vòng vo, ông nói: "Anh làm việc chưa tốt lắm. Công ty quyết định chấm dứt hợp đồng".

Người đàn ông 45 tuổi sững sờ. Công ty anh đang đứng top thị trường về dụng cụ máy. Anh là nhân sự cốt lõi của bộ phận, điều hành toàn bộ nhóm ở Việt Nam. Ba năm liên tiếp, anh được vinh danh nhân viên xuất sắc - thuộc nhóm 0,3% giỏi nhất của 3.000 nhân viên trong toàn công ty. Những dự án khó nhất đều qua tay anh. Cách đây vài tháng anh nhận thấy được giao ít việc hơn và yêu cầu chuyển giao bớt cho cấp dưới, kỹ sư điện tử này vẫn tự tin vào năng lực của mình.

"Tôi không đồng tình với đánh giá của ban lãnh đạo", anh nói và đưa ra dẫn chứng. "Nhưng nếu đây là quyết định cuối cùng, tôi mong muốn được hỗ trợ hai tháng lương để tìm việc mới".

Người sếp gật đầu. Một cái bắt tay xã giao khép lại bốn năm gắn bó.

Advertisement

Một lao động trên 35 tuổi tìm việc tại một hội chợ việc làm ở Hà Nội. Ảnh minh họa: Phan Dương

Bước ra ngoài, anh Tuấn hít một hơi thật sâu. Không có chỗ cho sự oán giận hay tự trách. Trong những ngày cuối cùng, anh bàn giao công việc, chia sẻ những kinh nghiệm và xây dựng đội ngũ ở lại mạnh lên. Anh không muốn để lại điều tiếng gì, dù là với cấp dưới, lãnh đạo hay đối tác.

Đầu năm 2024, thị trường lao động căng thẳng với làn sóng sa thải và cắt giảm. Là trụ cột gia đình, ba con đang tuổi ăn học cần chi phí lớn, còn nợ phải trả, song anh Tuấn không lao vào tìm việc ngay. Anh cũng không làm thủ tục nhận bảo hiểm thất nghiệp, dù mức lương trước đó thuộc nhóm rất cao trên thị trường.

"Việc đầu tiên tôi làm là cân bằng lại tinh thần", anh nói.

Trong vài ngày đầu, anh gom tài liệu công ty cũ cất sang một bên, làm mới bộ nhớ máy tính, như một cách dọn dẹp tâm trí.

Tiếp theo, anh nhìn lại chặng đường sự nghiệp, mở CV và liệt kê tất cả công việc từng làm. Nhiều người khuyên nên tối giản, nhưng anh vẫn bổ sung tất cả vào CV vì tin trong bối cảnh hiện nay, mỗi kỹ năng, mỗi kinh nghiệm đều có thể mở ra một cánh cửa mới. Với lợi thế thông thạo tiếng Anh và Nhật, anh dễ dàng tiếp cận tài liệu quốc tế để cập nhật kiến thức về các lĩnh vực từng làm.

"Suốt quá trình, vợ luôn hiểu và đồng hành. Những người bạn thân thời đại học, dù rất thành công, họ thường kéo tôi ra ngoài cho khuây khỏa", Trần Tuấn kể.

Một tháng sau khi đã sẵn sàng, anh bước vào cuộc chơi mới. Hồ sơ được cập nhật, đơn ứng tuyển được gửi đi. Nhưng anh vấp phải một trở ngại không ngờ tới. "Có những công việc tôi hoàn toàn phù hợp, nhưng hệ thống đánh giá mức độ khớp chỉ 30%, chỉ vì thiếu vài từ khóa", anh nói. "Tôi bị AI loại ngay từ đầu".

Nhận ra điều này, anh Tuấn lập tức điều chỉnh chiến thuật. Anh nghiên cứu kỹ mô tả công việc, điều chỉnh CV sao cho khớp trên 80%. "Lịch sử làm việc của tôi không đổi, nhưng cách trình bày phải linh hoạt. Đôi khi chỉ cần thay đổi vài từ, cơ hội đã khác", anh nói.

Song song, anh tham gia các "parent group" trên mạng xã hội việc làm LinkedIn. Đây là nhóm chính của một công ty, tổ chức hoặc lĩnh vực ngành nghề, nơi mọi người trao đổi với nhau. Anh cũng tải hồ sơ của mình vào hệ thống của các công ty lớn, để khi có vị trí phù hợp sẽ tự động báo tin về email.

Đồng thời, anh kết nối với các headhunter, bởi chính họ mới là những người hiểu rõ thế mạnh của mình và có các công việc phù hợp nhất.

Trong một thị trường lao động cạnh tranh, kiến thức và kỹ năng là lợi thế quan trọng. Song song tìm việc, anh Tuấn còn nâng cấp bản thân. Anh nhận ra thị trường đang có sự dịch chuyển với sự xuất hiện ngày càng nhiều các doanh nghiệp Trung Quốc nên biết tiếng Trung là lợi thế.

"Ngay từ khi thất nghiệp, tôi bắt đầu học tiếng Trung như một ngoại ngữ thứ ba", anh nói.

Ngoài kinh nghiệm làm việc, anh Tuấn từng có hai lần khởi nghiệp vào đầu những năm 2000. Anh không xem đây là thất bại, ngược lại giúp nâng vị thế bản thân trên thị trường việc làm. "Nhiều người muốn thuê tôi không hẳn ở danh xưng giám đốc hay nhà khởi nghiệp, mà vì chỉ những ai từng vấp ngã mới hiểu giá trị thực sự của thành công", anh nói.

Hai tháng sau thất nghiệp, anh Tuấn nhận lời mời từ một công ty nội thất, sau đó chuyển sang công ty hóa chất, rồi một doanh nghiệp sản xuất linh kiện AI. Dù lương cao hơn công ty cũ, chỉ sau một, hai tháng anh quyết định dừng lại vì không phù hợp thế mạnh về điện tử.

Tháng 11/2024, anh Tuấn tìm được một công việc lý tưởng tại một tập đoàn Mỹ có tiếng, cũng là đối thủ cạnh tranh với công ty cũ. Kinh nghiệm nhiều năm giúp anh nhanh chóng bắt nhịp và phát huy tối đa năng lực. Lợi thế ngoại ngữ cũng là điểm cộng lớn. Tiếng Anh giúp anh giao tiếp dễ dàng với sếp. Tiếng Trung mới học hơn một năm nay giúp anh không gặp trở ngại khi làm việc với các nhà cung ứng từ Trung Quốc.

"Giống như các công việc đã kinh qua, tôi chủ động được đảm nhận nhiều vị trí từ sản xuất, mua hàng, quản lý cung ứng, đến kiểm soát chất lượng", anh chia sẻ.

Dù đang ổn định với công việc mới với mức lương cao gấp rưỡi nhưng sau cú sốc sa thải, tư duy của anh Tuấn đã thay đổi hoàn toàn. "Tôi không còn suy nghĩ sẽ gắn bó cả đời với một doanh nghiệp", anh nói. "Tôi luôn đặt câu hỏi: Ngày mai bị sa thải, mình sẽ làm gì?".

Và người đàn ông 45 tuổi tìm ra câu trả lời rất rõ ràng: "Tôi phải là người chủ động rời đi, chứ không để công ty quyết định số phận của mình".

Mỗi ngày, sau giờ làm việc và dành thời gian cho gia đình, ông bố ba con này vẫn miệt mài học hành từ 9h tối đến nửa đêm.

Chứng kiến làn sóng sa thải hai năm nay, anh Tuấn nhận thấy không phải người kém cỏi mới rời khỏi cuộc chơi, mà do môi trường không còn phù hợp. Như ở công ty cũ của anh đơn hàng ít, buộc phải cắt giảm nhân sự . 300 trong số 500 kỹ sư cùng bị sa thải đợt đó.

Thông qua câu chuyện của mình, anh Tuấn mong những người cùng hoàn cảnh hãy hiểu giá trị bản thân, tự tin và luôn học tập. Cơ hội là dành cho tất cả.

"Một chiếc Rolls-Royce không thể dùng để cày ruộng, nếu thấy môi trường không phù hợp, hãy chủ động thay đổi,", kỹ sư trung niên này nói.

* Tên nhân vật đã đổi.